Pirratarum
ezagutu ezazu hondarribiko historia
Partekatzeko ondarea
Gaztelu hori hirira itzultzeko interesa, batez ere, kultura-ondare hori, guztiona dena, herritarrekin partekatzeko borondatean datza. Herritarren sentipenean integratzea, hiriaren eta bertako biztanleen historiaren parte gisa gozatzeko eta balioa handitzeko. Hiriarentzat oso garrantzitsua den ondarea da, eta mendeetan zehar Hondarribian gertatu dena berreskuratzeko aukera ematen digu, sentikortasunez eta errespetuz.
Abordatu
gaztelua!
Erreserbatu zure bisita gidatua
San Telmo gaztelura bisita gidatua eska daiteke ARMA PLAZA Fundazioaren eskutik. Bisitek ordu bateko iraupena izango dute eta taldeek 12 pertsona izango dituzte gehienez.
Ordutegiak eta hizkuntzak
- 2022/12/17tik aurrera
- Asteartea, osteguna eta larunbata: 11:00 eus / 12:30 eus / 16:00 cas
- Asteazken eta ostiraletan: 11:00 cas / 12:30 cas / 16:00 eus
- Igandeak: 11:00 cas / 12:30 cas
* Mugikortasun murriztua edo dibertsitate funtzionalen bat izanez gero, jakinarazi, mesedez, erreserba egiterakoan.
San Telmo Gaztelua
San Telmo gaztelua, Piraten Gaztelua edo Higer Gaztelua izenez ere ezaguna, itsasoaren ertzean dagoen esparru gotortu txiki bat da, Uxando lurmuturrean (Higer lurmuturra), Hondarribiko udal-mugartearen ipar-ekialdeko muturrean dagoena.
Hiriaren ondare historiko hori Udalak eskuratu du herriaren ondare historikoa zaintzeko egindako apustu garbia eginez, hainbat esku-hartze eta erosketa bultzatuz eta lideratuz.
XIII. eta XVI. mendeen artean, gaur egungo gazteluan talaia bat zegoen, eta, ondoren, San Telmori eskainitako ermita bat (horretatik hartu zuen izena gazteluak). Bidasoaren bokaleko defentsa-sistemaren barruan, XVI. mendean, hiribilduaren harresitik kanpo egiten ziren lehen gotorlekuak eraikitzen ari ziren. Eta San Telmo gaztelua estrategikoki diseinatutako defentsa-azpiegitura horren parte da.
Gotorleku horren jatorria 1598an dago, Felipe II.aren erregealdian eta Juan Velázquez Gipuzkoako kapitain nagusiaren eta Hondarribiko alkaidearen agindupean. Sarrerako ateburuan grabatuta agertzen den bezala, ad reprimenda pirratarum latrocinia eraiki zuten, piraten lapurretak zigortzeko. Eta haren egitekoa portuko bokalea defendatzea eta egin litekeen Itsaso bidezko erasoetarako asmoa kentzea zen.
Arkitekturari dagokionez, San Telmo gazteluak 497 m2-ko azalera hartzen du itsasoaren ertzean. Gaztelua hiru eraikin (dorrea, troparen kuartela eta ofizialaren pabiloia) dituen esparru batek osatzen du, hirurak kanoiak zeuden bateria edo plataforma baten inguruan kokatuak, eta gazteluak ur-tanga ere badu.
Urte batzuk aurri-egoeran egon ondoren, XVIII. mendearen erdialdean berreraiki zuten Fernando VI.aren aginduz, eta Felipe Cramer ingeniaria izan zen proiektuaren arduraduna. Oraingo honetan, helburua zen hiriko gotorleku-plazan zaintzen zen bolbora urrunago zegoen eremu batera eramatea eta, bide batez, gazteluaren defentsa-funtzioa berrezartzea. Cramer-ek proiektatu zituen planoen arabera, bolbora-biltegia dorrean kokatuko litzateke. Dorrearen barruan, 1.500 upel jarri ziren, hiru solairutan banatuta, egurrezko egitura eta sarbide-eskaileren bidez. Kanpoaldeko hormak eta garitak (zelatarien babesleku gisa erabiltzen ziren angelu irtenetan dauden horiek) ere garai horretakoak dira.
Garai garaikidean, 1957an, labarraren ondoko hobiaren inguruan, gurdien aurkako kanoientzako bunker bat eraiki zuten, lantxen aurkako funtzioarekin, eta Higer lurmuturra babesteko bateria bat, gaur egun ikus daitezkeenak. Gaztelua baserri bihurtu zuten 1964. eta 1980. urteen artean, aldaketa gutxi eginez. Eta 2022ko erdialdera arte jendea bizi izan da eta oso zaindua izan da; 2022an udalaren jabetza izatera igaro da.