Genero-indarkeria
Nazioartean, Nazio Batuek honela definitu zuten emakumearen aurkako indarkeria, 1993an argitaratutako indarkeria hori ezabatzeari buruzko Adierazpenean: “indarkeria-egintza oro, emakumeari kalte edo sufrimendu fisiko, sexual edo psikologikoa eragiten diona edo izan dezakeena, bai eta ekintza horien mehatxuak, hertsapena edo askatasun-gabetze arbitrarioa ere, bizitza publikoan zein pribatuan gertatzen badira ere”.
Era berean, estatu mailan, Genero Indarkeriaren aurkako Babes Integraleko Neurriei buruzko 1/2004 Legeak honela definitzen du: “gizonek emakumeekiko dituzten diskriminazioaren, desberdintasun-egoeraren eta botere-harremanen adierazpen gisa, haien ezkontideak direnek edo izan direnek, edo haiekin antzeko afektibitate-harremanen bidez lotuta daudenek edo egon direnek, nahiz eta elkarrekin bizi ez izan. Indarkeria fisiko eta psikologikoko ekintza oro hartzen du, sexu-askatasunaren aurkako erasoak, mehatxuak, derrigortzeak edo askatasun-gabetze arbitrarioa barne”.
Baina, indarkeria-mota hori emakumeengan oinarritzen bada ere, kontzeptu horrek emakumearen familia-ingurunea eta ingurune afektiboa barne hartzen ditu; izan ere, lege horren beraren arabera, “Genero-indarkeriak barne hartzen du, halaber, lehen paragrafoan adierazitako pertsonek emakumeei kalte edo kalte egiteko beren senide edo gertuko adingabeei egiten dieten indarkeria”.
Aipatzekoa da "genero-indarkeria" kontzeptua ez dagokiola zehazki indarkeria jasaten duenaren sexu biologikoari; aitzitik, generoa gizarte jakin baten eraikuntza soziokulturaltzat hartzen du, eta, garai jakin batean, sexu bakoitzeko gizakientzat rol, jarduera eta atributu jakin batzuk egokitzat jotzen ditu.
Genero Berdintasunaren Europako Institutuak, gai honetan bakarrik jarduten duen Europar Batasuneko agentzia bakarrak, uste du genero-desberdintasunaren kausa eta ondorio dela genero-indarkeria. Genero-indarkeria emakumeen bizitzarako, segurtasunerako, askatasunerako eta duintasunerako eskubidearen urraketa da, eta, ondorioz, gizarte demokratiko bat garatzeko eragozpena.
Zer egin indarkeria-egoera bat jasan ondoren
Erasoren bat jasan baduzu oso garrantzitsua da ez garbitzea eta arropa ez aldatzea; izan ere, hori eginez gero, salaketa jartzerako funtsezkoak diren frogak ezaba bait ditzakegu.
Laguntza medikoa behar izanez gero, osasun zentro batera joan eta eskatu txosten medikoaren kopia bat salaketa aurkezteko.
Eskura dituzun osasun zentroak:
Hondarribiko osasun-zentro
- Telefono zenbakia: 943 007 640
- Helbidea: Matxin Arzu Kalea, 2, 20280 Hondarribia, Gipuzkoa
Bidasoa Eskualdeko Ospitalea:
- Telefono zenbakia: 943 007 700
- Helbidea: Mendelu auzoa z/g, 20280 Hondarribia, Gipuzkoa
Orientazioa eta aholkularitza juridikoa
Gogoratu salaketa edo babes-agindua jarri aurretik orientazio eta aholkularitza juridikoa jasotzeko eskubidea duzula. Gainera, salaketa sinatu aurretik, egiaztatu haren edukia eta egiaztatu zuk azaldutakoarekin bat datorrela.
Aholkularitza juridikoa
(Emakumearen Aurkako Indarkeriaren Epaitegia)
- Telefono zenbakia: 943 000 768 / 900 100 928
- Helbidea: Teresa de Calcuta Plaza, 1 (Atotxa), Bigarren solairua. 20012 Donostia-San Sebastián, Gipuzkoa
- Posta-elektronikoa: violencia.donostia@justizia.eus
Genero Indarkeriaren Aurkako Epaitegia
(Biktima diren emakumeei laguntza emozionala, informazioa eta orientazioa ematea, eguneko 24 orduetan, urteko 365 egunetan eta profesional kualifikatuek zainduta.)
- Telefono zenbakia: 900 840 111
Gogoan izan salaketa jartzea garrantzitsua dela
Arreta medikoa jaso eta txostenaren kopia bat eskatu ondoren Ertzaintzara edo Genero Indarkeriaren Epaitegira joan erasoaren salaketa jartzeko.
Legeak ustezko erasotzailea pertsegitzeko salaketa jarri behar da, eraso fisikoa, sexuala edo psikologikoa izan. Horretarako, Epaitegian edo edozein polizia-etxetan jar daiteke.
Oso garrantzitsua da salaketa egiterakoan gertatutako guztia zehatz-mehatz azaltzea: beste pertsona batzuei (seme-alabak, aita edo ama) eragin dien, beste batzuetan gertatu den edo ez.
Lesiorik izanez gero, medikuaren txostena aurkeztu, zerbitzu medikoetara joan ondoren.
Ertzaintza
- Telefono zenbakia: 943 558 860
- Helbidea: Salis Hiribidea, z/g, 20304 Irun, Gipuzkoa
Genero Indarkeriaren Aurkako Epaitegia:
- Telefono zenbakia: 943 004 383
- Helbidea: Teresa de Calcuta Plaza, 1 (Atotxa), Bigarren solairua. 20012 Donostia-San Sebastián, Gipuzkoa
Babes-aginduak
Babes-agindua epaileak emandako ebazpen bat da, babes eta segurtasuneko neurri zibil eta penalak hartzen dituena, genero-indarkeriaren eta/edo etxeko indarkeriaren biktimak babesteko, arrisku-egoera objektiboren bat dagoenean.
Alde horretatik, Emakumeen aurkako Indarkeriaren arloko Epaitegiek salaketa jarri ondoren kautelazko neurriren bat har dezaten, honako kasu hauetakoren bat gertatu beharko da:
- Genero-indarkeriako ekintza baten aurrean egotea.
- Emakumea, emaztea izan edo izan, edo egileari antzeko afektibitate-harreman batez lotuta egon izana, elkarrekin bizi ez arren (1/2004 Lege Organikoaren 1. artikulua).
- Biktimarentzat arrisku-egoera objektibo bat egotea. Arriskua da biktimak indarkeriazko jokabide baten ondorioz, edozein adierazpenetan, kalte edo etorkizun txarra jasateko aukera oinarritua.
- Leku, auzo, udalerri, probintzia edo beste toki-erakunde edo autonomia-erkidego jakin batean bizitzeko eta/edo bertara joateko debekua.
- Pertsona jakin batzuei hurbiltzeko eta/edo komunikatzeko debekua.
- Armak edukitzeko eta eramateko eskubideaz gabetzea.
- Behin-behineko espetxealdia.
- Familia-etxebizitzaren erabilera eta gozamena esleitzea.
- Seme-alaba adingabeen zaintza eta jagoletza zehaztea.
- Seme-alaba adingabeekiko bisita-, komunikazio- eta egonaldi-erregimena zehaztea.
- Elikagaiak emateko erregimena zehaztea.
- Egokitzat jotzen den beste edozein xedapen, gurasoak adingabeko seme-alabak lapurtzea saihesteko, arrisku batetik aldentzeko eta kalteak saihesteko.
Laguntza ekonomikoak eta egoitza-baliabideak
- Oinarrizko Errenta (OE): baliabiderik ez duten edo, izan arren, oinarrizko premiei lotutako gastuei aurre egiteko nahikoa ez diren pertsonen premiak asetzera zuzenduta dago.
- Gizarte Larrialdietarako Laguntzak (GLL): gizarte-bazterkeriako egoerak saihesteko beharrezkoak diren gastu espezifiko, arrunt edo apartekoei aurre egiteko baliabide nahikorik ez duten pertsonentzat.
- Genero-indarkeriaren biktima diren emakumeentzako laguntza ekonomikoak: genero-indarkeriaren biktima diren eta baliabide ekonomikorik ez duten eta enplegua lortzeko zailtasun bereziak dituzten emakumeentzat.
Genero-indarkeriari buruzko lege-esparrua
- 1/2004 Lege Organikoa, abenduaren 28koa, genero-indarkeriaren aurka babesa emateko neurriei buruzkoa
- 27/2003 Legea, uztailaren 31koa, etxeko indarkeriaren biktimak babesteko agindua arautzen duena
- Etxeko tratu txarrak eta sexu-indarkeria jasaten dituzten emakumeei laguntza hobea emateko erakundeen arteko II. Akordioa
- Saiatu ahalik eta zarata handiena ateratzen.
- Irten etxetik edo espazio itxietatik, eta deitu edo joan larrialdi-zerbitzuetara.
- Saiatu etxetik ateratzen zure oinarrizko dokumentazioarekin.
- Kalean bazaude, jo edozein establezimendutara eta eskatu laguntza.
- Kalean bazaude, eskatu laguntza gertu dagoen edonori.
- Eskuarekin egindako keinu honek laguntza eskatzeko balio du genero-indarkeria jasaten baduzu.
Zer egin indarkeria-egoera bat ikusi edo ezagutzen baduzu
Gizarte osoak parte har dezake, "konplize" izatetik "aldaketa-agente" izatera pasa daiteke. Edozein indarkeria sexistaren aurrean, gure erantzukizuna da erantzun bat ematea, ez du balio ez konplizitateak ez pasibotasunak. Biktimarengandik gertu dauden pertsonek, senideek, lagunek edo horien berri duten pertsonek haien laguntza ere funtsezkoa dela jakin behar dute.
Jarduteko jarraibideak
- Babestu biktima eta haren gertukoak (seme-alabak eta adinekoak) eta babestu zeure burua.
- Agintari eskudunei jakinarazten die, emakumea babesteko mekanismoak aktibatu ditzaten.
- Indarkeriazko gertakari bat ikusi baduzu, eskaini zure burua biktimaren lekuko gisa.
- Konfiantza- eta segurtasun-giroa sortzea. Elkarrizketa erraztea.
- Bere erreakzioen normaltasuna transmititzea: ezohiko egoeren aurreko erreakzio normalak dira.
- Bere lekuan jarri behar da, epaitu gabe, baloratu gabe. Sentimenduei babesa ematea, epaitu gabe. Bere jarduerak ez kritikatzea.
- Emakumea sinestea, gertakarien interpretazioa zalantzan jarri gabe, epaiketarik egin gabe eta haren jarduerak kritikatu gabe.
- Horren berri badugu, baliabideei buruzko informazioa emango diogu, biktimari gehiegizko informazioa eman gabe.
- Erasotzaileari jakinaraztea jokabide hori onartezina dela.
Saihestu beharreko jarrerak
- Emakumea errudun sentiaraz dezaketen esamoldeak erabiltzea. Saihestu honelako esaldiak: “Zergatik jarraitzen duzu berarekin?”, “Amaitu nahiko bazenu, joan egingo zinateke”, eta abar.
- Dena erraz konponduko den itxura ematea. Itxaropen faltsuak ematea.
- Irizpideak ezartzea edo horren aldeko erabakiak hartzea.
- Indarkeriaren kantitatea edo kalitatea eztabaidatzea.
- Laguntza kentzea, oraindik bere bizitzan funtsezko aldaketak egiteko prest ez dagoenean.
Emakumeen aurkako indarkeria motak
Emakumeen eta neskatoen aurkako indarkeria eremu pribatuan: Indarkeria-mota hau, etxeko tratu txarrak edo bikote-indarkeria ere esaten zaiona, bikote baten gaineko boterea eta kontrola lortzeko edo mantentzeko erabiltzen den edozein jokabide-eredu da. Beste pertsona batengan eragina duen edozein ekintza fisiko, sexual, emozional, ekonomiko eta psikologiko (mehatxuak barne) hartzen du. Hori da emakumeek mundu osoan jasaten duten indarkeria-mota ohikoenetako bat. Eremu pribatuan, emakumeen eta neskatoen aurkako indarkeriak honako hauek har ditzake:
- Indarkeria ekonomikoa: Beste pertsona batekiko mendekotasun finantzarioa lortzea edo lortzen saiatzea, horretarako bere finantza-baliabideen gaineko erabateko kontrola mantenduz, baliabide horiek eskuratzea eragotziz eta lan egitea edo eskolara joatea debekatuz.
- Indarkeria psikologikoa: Beldurra eragitea larderiaren bidez; pertsona bati, haren bikotekideari edo seme-alabei kalte fisikoa eragiteko mehatxua egitea, edo maskotak eta ondasunak suntsitzea; pertsona bati tratu txar psikologikoak ematea edo bere lagunengandik, familiarengandik, eskolatik edo lanetik isolatzera behartzea.
- Indarkeria emozionala: Adibidez, pertsona baten autoestimua txikitzea etengabeko kritiken bidez, bere gaitasunak gutxiestea, iraintzea edo beste hitzezko abusu mota batzuk egitea; bikote batek seme-alabekin duen harremana kaltetzea; edo bikotekideari familia eta lagunak ikusten ez uztea.
- Indarkeria fisikoa: Bikotekideari kolpeak ematea edo min egiten saiatzea, ostikoak ematea, erretzea, heltzea, atximurka egitea, bultza egitea, zaplaztekoak ematea, iletik tira egitea, hozka egitea, medikuaren arreta ukatzea, alkohola edo drogak kontsumitzera behartzea, eta haren aurka beste edozein indar fisiko erabiltzea. Jabetzari kalteak eragin diezazkioke.
- Sexu-indarkeria: Bikotekide bat sexu-ekintza batean parte hartzera behartzea dakar, haren baimenik gabe. Ikus infra sexu-indarkeriari buruzko informazio gehiago lortzeko.
Feminizidioa: Feminizidioa emakume bat emakume izateagatik erailtzea da, baina modu zabalagoan esan daiteke emakume edo nesken edozein hilketa dela. Alde espezifikoak daude feminizidioaren eta gizonen hilketaren artean. Kasu gehienetan, adibidez, feminizidioak egiten dituztenak biktimaren bikotekideak edo bikotekide ohiak dira, eta etxeko abusu, mehatxu edo larderia etengabeen, sexu-indarkeriaren edo emakumeak bikotekidearekiko gutxiagotasun-egoeran dauden egoeren prozesu baten amaiera dira, botereari edo baliabideen eskuragarritasunari dagokionez.
- Ohorearen ondoriozko hilketak: Senide bat erailtzean datza, sarritan emakume bat edo neskato bat, pertsona horrek familiari desohorea edo lotsa ekarri diola argudiatuz. Ohikoa da hilketa horiek sexu-garbitasunarekin eta ustezko sexu-urraketekin lotuta egotea.
Sexu-indarkeria: Beste pertsona baten borondatearen aurka egindako sexu-izaerako edozein ekintza sexu-indarkeria da, pertsona horrek baimenik eman ez badu edo eman ezin badu adingabea izateagatik, adimen-desgaitasuna izateagatik edo alkoholaren edo drogen eraginez larriki intoxikatuta edo konorterik gabe egoteagatik. Sexu-indarkeriak barne har ditzake:
- Sexu-jazarpena: Sexu-jazarpenak adostu gabeko kontaktu fisikoa barne hartzen du, adibidez, pertsona batek beste pertsona bati heltzen dionean, atximur egiten dionean, zaplaztekoak ematen dizkionean edo sexu-ukituak egiten dizkionean. Beste indarkeria-mota ez fisiko batzuk ere hartzen ditu barnean, hala nola txistuak, pertsona baten gorputzari edo itxurari buruzko iruzkin sexualak, mesede sexualak eskatzea, sexu-begirada iradokitzaileak, zelatan egotea edo sexu-organoak erakustea.
- Bortxaketa: Bortxaketa beste pertsona batek onartzen ez duen baginako, uzkiko edo ahoko sartze oro da, gorputzeko edozein atal edo objektu erabiliz. Pertsona bat izan daiteke, bizirik dagoenak ezagutzen duen ala ez, ezkontza eta bikote-harreman baten barruan gerta daiteke, baita gatazka armatu batean ere.
- Bortxaketa zuzentzailea: Pertsona baten aurka egindako bortxaketa mota, bere sexu-orientazioagatik edo genero-identitateagatik. Helburua da biktima modu heterosexualean edo genero-identitatearen arau-ikuspegi jakin batekin bat etorriz jokatzera behartzea.
- Bortxaketaren kultura: Bortxaketaren kultura sexu-indarkeria normalizatzea eta justifikatzea ahalbidetzen duen gizarte-ingurunea da. Patriarkatuan du jatorria, eta generoari eta sexualitateari dagokionez ezberdintasun eta joera iraunkorrez elikatzen da.
Pertsonen salerosketa: Pertsonen erosketa eta esplotazioa, indarra, iruzurra, derrigortzea edo engainua bezalako baliabideak erabiliz. Delitu izugarri horrek mundu osoko milioika emakume eta neska harrapatzen ditu, eta horietako askok sexu-esplotazioa jasaten dute.
Emakumeen genitalen mutilazioa: Emakumeen genitalen mutilazioak (EMG) barne hartzen ditu nahita aldatzeko edo emakumeen organo genitaletan kalteak eragiteko prozedurak, arrazoi ez-medikoengatik. Lau mota nagusitan sailkatzen da, eta praktika eta horren azpian dauden motibazioak aldatu egiten dira lekuen arabera. EMG arau sozial bat da, askotan beharrezko pausotzat jotzen dena neskatoak heldutasunerako eta ezkontzarako prestatzeko. Oro har, generoarekin lotutako usteen eta sexu-adierazpen egokiarekin duten loturaren ondorio da. 1997an sailkatu zen lehen aldiz indarkeria gisa, OMEk, UNICEFek eta UNFPAk batera egindako adierazpen baten bidez.
Haurren ezkontza: Ezkontide bat edo biak 18 urtetik beherakoak diren edozein ezkontza. Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsalaren urraketa bat da, ezartzen baitu [soilik] etorkizuneko senarren adostasun aske eta erabatekoaren bidez egin ahal izango dela ezkontza. Neskek mutilek baino probabilitate handiagoa dute adingabeak izanik ezkontzeko, eta, beraz, eskola uzteko eta beste indarkeria-mota batzuk esperimentatzeko.
Lineako indarkeria edo indarkeria digitala: Emakumeen aurkako lineako indarkeria edo indarkeria digitala da emakume izateagatik emakume baten aurka egindako edozein indarkeria-ekintza (telefono mugikorrak, Internet, gizarte-baliabideak, bideojokoak, testu-mezuak, mezu elektronikoak, etab.). Lineako indarkeriak honako hauek izan ditzake:
- Ziberjazarpena: Larderiazko edo mehatxuzko mezuak bidaltzean datza.
- Sexteoa edo sextinga: Eduki esplizituko mezuak edo argazkiak bidaltzea, hartzailearen baimenik gabe.
- Doxing: Biktimari buruzko informazio pribatua edo identifikazio-informazioa argitaratzea.
Herritarrentzako arreta
943 11 12 13 - BAZ Herritarrentzako arreta-zerbitzua
Tramiteak eta zerbitzuak